3.2 Pedaran Kaulinan Barudak
Kompetensi Dasar dan Indikator Pencapaian Kompetensi
NO
KD
|
KOMPETENSI
DASAR
|
INDIKATOR
|
3.2
|
Me Mengidentifikasi jenis, ragam (varian), istilah, dan prosedur kaulinan
barudak dengan memperhatikan fungsi sosial, struktur teks, dan aspek
kebahasaan.
|
Pertemuan kesatu:
Peserta didik dapat:
3.2.1 Menjelaskan
fungsi kaulinan barudak dalam
kehidupan sehari-hari sesuai dengan kaidah-kaidahnya
|
3.2.2
Menuliskan 4 ragam kaulinan barudak sesuai kaidah-kaidahnya
|
||
3.2.3
Menuliskan istilah-istilah kaulinan
barudak sesuai kaidah-kaidahnya
|
||
Pertemuan kedua:
3.2.4
Menjelaskan istilah-istilah kaulinan
barudak sesuai kaidah-kaidahnya
|
||
4.2
|
Me Mendemonstrasikan jenis,
ragam (varian), dan prosedur kaulinan barudak melalui pengamatan langsung
dari berbagai media dengan memperhatikan fungsi sosial, struktur teks, dan
aspek kebahasaan.
|
Pertemuan ketiga:
4.2.1 Memilih
topik kaulinan barudak sesuai
dengan kaidah-kaidahnya
|
4.2.2 Menyusun
skenario kaulinan barudak sesuai
dengan kaidah-kaidahnya
|
||
Pertemuan keempat:
4.2.3 Mendemonstrasikan
kaulinan barudak sesuai dengan
kaidah-kaidahnya
|
Mikawanoh Kaulinan Barudak
Kaulinan barudak téh mangrupa kamonésan anu mindeng dilakukeun ku barudak
dina mangsa keur rinéh. Aya kaulinan barudak anu bisa dilakukeun ku sorangan,
aya kaulinan anu dilakukeun ku duaan, aya ogé kaulinan anu kudu dilakukeun ku
lobaan. Salian ti éta, ogé aya kaulinan husus keur barudak awéwé, kaulinan
husus keur barudak lalaki, jeung kaulinan anu bisa diiluan ku barudak awéwé
jeung lalaki.
Upama urang nilik kana prak-prakanana,
kaulinan barudak téh aya anu kaasup olahraga tradisional, aya ogé anu leuwih
deukeut kana kasenian. Kaulinan barudak anu mangrupa kasenian biasana diwuwuhan
ku kakawihan. Galah, galah asin, galah sodor, atawa gobag mangrupa kaulinan
barudak anu kaasup olahraga tradisional.
Sangkan leuwih tétéla, kaulina bisa dipasing-pasing kieu:
Dumasar ka awéwé atawa
lalaki anu ngalakukeunana:
1.
Kaulinan barudak awéwé, diantarana: simar, béklen,
anjang-anjangan, sondah, congklak, éncrak.
2.
Kaulinan barudak lalaki, di antarana: gatrik,
papanggalan, langlayangan, kolécér, sorodot gaplok, jajangkungan, ngadu kéléci,
pepeletokan.
3.
Kaulinan barudak lalaki, jeung awéwé, di antarana:
galah atawa gobag, oray-orayan, ambil-ambilan, ucing sumput, sapintrong,
boy-boyan, pacici-cici putri, empét-empétan, sasalimpetan, hahayaman, ucing
beling, cingciripit, peupeusingan.
Dumasar kana
prak-prakanana:
Rupa-Rupa Wanda Kaulinan Barudak
4. Anu dibarung ku kakawihan, di antarana: oray-orayan,
cingciripit, pacici-cici putri, pérépét jéngkol, slépdur, ambil-ambilan,
paciwit-ciwit lutung, eundeuk-eundeukan, pacublek-cublek uang, ucang-ucang
anggé.
5. Anu henteu dibarung ku
kakawihan, di antarana: gatrik, simar, ucing-ucingan, sorodot gaplok,
anjang-anjangan, ngadu kaléci, langlayangan, boy-boyan, sondah, congklak,
galah, hahayaman, kobak, jajangkungan, damdaman, bébénténgan.
Di handap aya katerangan singget ngeunaan sawatara kaulinan barudak
Sunda, boh nu kaasup olahraga, boh nu dibarung ku kakawihan.
a.
Ambil-ambilan
Ambil-ambilan mangrupa kaulinan barudak awéwé jeung lalaki. Dilakukeun
ku lobaan, anu matak mikabutuh tempat anu lega. Salilana arulin téh barudak
bari kakawihan. Kakawihanana ogé disebut ambil-ambilan.
b.
Gatrik
Gatrik mangrupa kaulinan barudak lalaki anu
mikabutuh tempat anu lega, lantaran biasana dilakukeun ku lobaan. Gatrik
ngagunakeun alat anu dijieunna tina awi dua teukteuk, sateukteuk awi anu
pondok, sateukteuk deui awi anu panjang.
c.
Hahayaman
Hahayaman mangrupa kaulinan barudak awéwé jeung lalaki mikabutuh jelema
anu réa sarta tempat anu lega. Hahayaman dilaksanakeun dina pakalangan anu
mangrupa buleudan.
d.
Oray-orayan
Oray-orayan mangrupa kaulinan barudak awéwé jeung lalaki. Dilakukeun ku
lobaan, anu matak mikabutuh tempat anu lega. Barudak arulin bari kakawihan. Ari
kakawihanana nya éta oray-orayan.
Istilah-istilah dina
Kaulinan Barudak
a. Rupa-rupa
istilah dina kaulinan langlayangan
•
Kapakan = langlayangan leupas/pegat sorangan henteu karana diadu.
•
Godos = langlayangan keur diadu terus 1ésot/misah deui.
•
Nyasar = ngaduan langlayangan batur lain tina gelasanana.
•
Ditataran = diulur, dibéréan sina luhur.
•
Dikubet = dibetot kalawan ngagentak dina diadu.
•
Digibrig = ngadu langlayangan ku cara dicentok-centok, henteu loba
ngulur.
•
Digombél = ngadu diulur bari langlayanganana sina”hirup”.
•
Kebluk = langlayangan hésé disarang-séréngna.
•
Gélényé = gampang disarang-séréngna jeung teu daék anteng.
•
Gédég = ngapungna kérétég (ngagibrig), biasana alatan tali timbana
handap teuing.
•
Mayung = langlayangan nanjung kawas payung.
•
Mumbul = langlayangan nu leupas beuki ka luhur.
•
Nyéréng = malik ka kénca atawa ka katuhu.
•
Nutug = langlayangan nyirorot.
•
Wangkong = gambar langlayangan.
•
Cacap = béak pangulur tina golonganana.
•
Ngarucu = moro langlayangan.
•
Rérénténg = bola/kenur nu diberendil-berendil paragi ngabandang.
•
Ngabandang = néwak langlayangan nu éléh ku langlayangan deui.
•
Ngarebol = megatkeun (maling) benang/gelasan batur nu
langlayanganana geus éléh atawa kapakan.
•
Gelasan = benang seukeut husus paragi ngadu, biasana maké campuran
bubuk beling, silikon, atawa salatin.
•
Tali timba = tali langlayangan antara beuheung jeung tungtung
beulah handap
•
Rarancang = rangkay langlayangan
•
Tali barat = benang dina rarancang antara tungtung hulu jeung
Jangjang
- Rupa-rupa
istilah dina kaulinan kaléci
•
Blép
: antep(angger)
didinya upama kokojo kacandet ku jelema.
•
Céntang
: nojo kaléci séjén
kalawan tarik.
•
Diparét
: ditojo disakalikeun
nepi kanu beunangna leuwih ti hiji.
•
Dur
: supaya dijauhkeun
upama kokojo beunang (kacandet) ku jelema.
•
Dut
: paéh lantaran teu
kaluar tina kalang pot.
•
Epék
/ Ngepek : ngeunakeun
kana sisina sangkan ngadeukeutan anu séjén.
•
Golotok
: nojo kaléci séjén
lalaunan.
•
Kalang
: kalang buleud atawa
pasagi anu dipaké masang.
•
Kokojo
: kaléci anu
dipaké nojo.
•
Nyédét
: kojo anu teu
nambleg.
•
Olés
: nga ukur keuna,
henteu kaluar tina kalang.
•
Sigit
: can kaluar tina
kalang nu diukur ku jempol.
•
Stan
: nojo kaléci bari
nangtung.
•
Stik
: keuna ku
dijeungkal, jadi teu kudu ditojo deui.
•
Tambleg
: kokojo nu cicing
dina urut nu ditojona.
- Rupa-rupa
istilah dina kaulinan sondah
•
Bintang:
tanda hiji kalang anu geus beunang ku hiji
pamaén.
•
Bulan : tempat
(biasana kotak tengah) anu meunang cabrek, sarta manéhna bisa cabrek di dinya. Ari ku nu séjén kudu
diluncatan
•
Cabrak:
henteu éngklé.
•
Kojo:
biasana mangrupa talawéngkar, anu dipaké ngalung kana kotak ku pamaén.
•
Midua:
upama kojona masing-masing dua.
•
Ombér:
kalang tambahan di luar kalang nu geus aya, pikeun ngabantuan pamaén ngajleng
ka nu jauh, upama nu deukeut geus dibintangan ku batur.
- Istilah
kaulinan séjénna
•
Asin : istilah
dina galah anu hartina meunang.
•
Bit : kecap
anteuran upama nyieun kasalahan teu meunang hukuman.
• Cak : kecap
anteuran sangkan anu nyieun kasalahan meunang hukuman.
•
Hompimpah:cara
nangtukeun ucing, jsb. Méméh maén carana ku namprakkeun jeung nangkubkeun
dampal leungeun.
•
Hong : istilah dina
ucing-ucingan dina ngabeunangkeun anu nyumput.
•
Ngokok : nu
jadi ucing teu daék jauh tina tempatna, teu daék ngider néangan nu nyumput.
•
Suten : pikeun nangtukeun ucing
atawa balad. Nu éléh jadi ucing atawa nu meunang balad A, nu éléh balad B.
Carana ngasongkeun cinggir, curuk, jeung jempol. Cinggir (perlambang sireum)
éléhna ku curuk (perlambang jelema), curuk éléh ku jempol (perlambang gajah),
jempol éléh ku cinggir.
•
Talawéngkar:
sesemplékan barang gagarabah (buyung, kenténg)
Daptar Pustaka
Taufik Faturohman,spk.2017.Gapura Basa Pangajaran Basa Sunda Pikeun Murid SMP/MTs Kelas VII. Bandung. Geger Sunten.
0 Response to "3.2 Pedaran Kaulinan Barudak"
Posting Komentar